TELEX IRAN, από τον Gilles Peress

“Δουλεύω πολύ περισσότερο σαν ένας φωτογράφος του εγκληματολογικού κατά κάποιον τρόπο, συλλέγοντας αποδεικτικά στοιχεία. Έχω αρχίσει να τραβάω περισσότερο σκηνές, όπως ένας φωτογράφος της αστυνομίας, συλλέγοντας αποδεικτικά στοιχεία ως μάρτυρας. Έχω αρχίσει να δανείζομαι μια διαφορετική τακτική από αυτή του κλασικού φωτορεπόρτερ. Το έργο μου είναι πολύ πιο πραγματιστικό και πολύ λιγότερο για την καλή φωτογραφία. Δεν με νοιάζει πια η “καλή φωτογραφία”. Συλλέγω στοιχεία για την ιστορία, έτσι ώστε να θυμόμαστε.” – Gilles Peress

Το 1979 και το 1980, η αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη (Ιράν), καταλήφθηκε από ισλαμιστές φονταμενταλιστές και 52 άνθρωποι κρατήθηκαν όμηροι. Ο Gilles Peress ταξίδεψε στο Ιράν για πέντε εβδομάδες κατά τη διάρκεια της «κρίσης των ομήρων», προκειμένου, φωτογραφίζοντας, να καταλάβει μια χώρα και έναν λαό που απεικονίστηκε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης των Ηνωμένων Πολιτειών ως “φανατικοί που ξεπηδούν από την οθόνη της τηλεόρασης, με μαχαίρια ανάμεσα στα δόντια τους και κατακόκκινα μάτια, απαιτώντας δικαιοσύνη”. Περιπλανώμενος στο Ιράν για ένα διάστημα πέντε εβδομάδων, ανακάλυψε ένα πολιτικό και κοινωνικό τοπίο που ήταν πολύ ευρύτερο και πιο ξεχωριστό από ό, τι παρουσιαζόταν στη Δύση.

Η φωτογραφία αυτή μεταφέρει οπτικά στον αναγνωστη, με τον πιο άμεσο τρόπο, την κοινωνική σύγχυση που επικρατεί, όχι μόνο στην Τεχεράνη, αλλά σε ολο το Ιραν, κατά το πέρασμα από το καθεστώς του Σαχη σε αυτό των Χομεϊνί.

Η σύνθεση κατανέμεται καθαρά σε τέσσερα ίσα μέρη. Οι φιγούρες μετακινούνται μέσα και έξω από τις τέσσερις γωνίες του κάδρου, αλλά και μπρος-πίσω, δημιουργώντας μια ζαλάδα από τις αλλαγές της κλίμακας. Εξίσου ανησυχία προκαλεί ο κεκλιμένος ορίζοντας, όπως και το κεφάλι στο κάτω μέρος του προσκηνίου, του οποίου το πηγούνι έκοψε η κάμερα και φαίνεται να επανεμφανίζεται σε μια πινακίδα στο επάνω μέρος του κάδρου. Ο Cornell Capa, έγραψε ότι οι φωτογραφίες του Ιράν από τον Peress ήταν μια “λαμπρή οπτική νευρικότητα … οι ασπιρίνες δεν θα βοηθήσουν” και είχε απόλυτο δίκιο.

Πρόκειται για μία εμβληματική φωτογραφία της φωτογραφικής σχολής του πρακτορείου Magnum και της μεταμοντερνας προσέγγισης της φωτοειδησεογραφίας όπου οι φωτογραφίες τεκμηριώνονται ως ερωτήσεις και όχι ως απαντήσεις, μια τακτική που συμβαδίζει με την αυξανόμενη δυσπιστία ότι είναι δυνατόν να παρουσιαστούν συμπεράσματα χωρίς να εμπλέκεται ο αναγνώστης στην προσπάθεια του φωτογράφου να καταλάβει. Η αποκάλυψη της εικόνας βρίσκεται στην αφήγηση και όχι μόνο στην απόδειξη του τι έχει ήδη ειπωθεί.

Ισως το σημαντικότερο μήνυμα που μας μεταφέρουν φωτογραφίες, όπως αυτές του Peress από το Ιραν, ειναι ότι μας δείχνουν κάτι που υποσυνείδητα γνωρίζουμε αλλα δεν ομολογούμε: δεν κάνουν τίποτα για να περιγράψουν άλλους λαούς και άλλους τόπους, αλλά διανύουν πολύ δρόμο στο να μετρήσουν την απόσταση που χωρίζει αντιλήψεις και πολιτισμούς. Με άλλα λόγια, αντί να μας δείξουν μια άλλη κουλτούρα, μας δείχνουν πόσο μακριά βρισκόμαστε από το να κατανοήσουμε αυτή την άλλη κουλτούρα.

H δουλειά του Gilles Peress με τίτλο “TELEX IRAN-In the name of the revolution” παρουσιάζεται εκτενέστερα στη σελίδα του φωτογράφου στην ιστοσελίδα του πρακτορείου Magnum : https://www.magnumphotos.com/newsroom/conflict/telex-iran-in-the-name-of-revolution/

Το ομώνυμο βιβλίο εκδόθηκε το 1983 (εκδόσεις Aperture-ΗΠΑ και Contrejour-Γαλλία) και επανεκδόθηκε το 1997 (εκδόσεις Scalo-Γερμανία), αποδεικνύοντας ότι, με το συνεχιζόμενο ρόλο του Ιραν ως κύριου παίκτη στην Μέση Ανατολή, οι εικόνες του βιβλίου μόνο κέρδισαν σε δύναμη. Σήμερα είναι εξαντλημένο και δυσεύρετο σε καλή κατάσταση και τιμή.