Μια παρακαταθήκη του Walker Evans
Ξεφυλλίζοντας για πολλοστή φορά το American Photographs του Walker Evans, η προσοχή μου στράφηκε στο μικρό κείμενο στα “αυτιά” του εξωφύλλου. Πρόκειται για μια σύνοψη του δοκιμίου Photographs of America: Walker Evans, που συνοδεύει το έργο του Evans από την πρώτη του έκδοση το 1938, γραμμένα και τα δύο από τον Lincoln Kirstein. Την παραθέτω στα αγγλικά, εκτός κειμένου στις σημειώσεις 1
Σύμφωνα με το σημείωμα του Kirstein, λοιπόν, στο βιβλίο του Evans οι εικόνες έχουν τοποθετηθεί με μια ορισμένη σειρά και πρέπει να τις δει κανείς όπως ακριβώς έχουν τοποθετηθεί. Επί πλέον το βιβλίο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη, όπου στο πρώτο αναδεικνύεται η φυσιογνωμία του αμερικανικού έθνους όπως πραγματικά είναι, απτή και κυριολεκτικά “στο πιάτο”. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, αποτυπώνεται ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται και ταυτόχρονα εξελίσσεται διαρκώς, αυτό που θα λέγαμε “αμερικανικότητα”: η βιωμένη δηλαδή ταυτότητα και η συνείδηση αυτού του έθνους από τα βουνά του Κεντάκι και τις μπαλάντες των γελαδάρηδων μέχρι και τη σύγχρονη (1938) μουσική του swing.
Την προσοχή μου σε αυτό το ενδιαφέρον κείμενο, τράβηξε μια απορία που εκφράζει ο Kirstein προς μια απρόσμενη για εμένα κατεύθυνση: εντελώς αυθόρμητα, θαρρείς και ήταν η πιο πρόσφορη ή εύλογη απορία που μπορούσε να διανοηθεί, συγκρίνοντας τους τρόπους που είχε επιχειρηθεί κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν, αναρωτιέται: “ What poet has said as much?” (σε ελεύθερη απόδοση: ποιος ποιητής τα έχει πει καλύτερα όλα αυτά;).
Δεν θέλω να αποκλείσω την περίπτωση που ο Kirstein διαπιστώνει ένα paragone. 2 Αλλά αυτό που κυρίως αντιλαμβάνομαι εδώ, είναι η εκδήλωση μιας γνήσιας απορίας: πώς είναι δυνατόν, δηλαδή, οι αποτυπώσεις της φωτογραφικής τεχνικής να επιτυγχάνουν τη περιγραφή της μορφής και του πνεύματος ενός έθνους χωρίς να διαμεσολαβεί τίποτα ανάμεσα στις αποτυπώσεις των πραγμάτων και στην αίσθηση που προκαλούν; 3 Και όμως αυτό διαπιστώνει! Και μάλιστα, σε αντίθεση με τις εφημερίδες, τις διαφημίσεις, τα λαϊκά τραγούδια και το ραδιόφωνο, που προσεγγίζουν αυτό το αποτέλεσμα τυφλά, απρογραμμάτιστα και με τυχαίο τρόπο, ο Kirstein, επισημαίνει με έμφαση, ότι το έργο του Evans υπερέχει διότι το κάνει “με πρόθεση, λογική, συνοχή, βαθμιαία κορύφωση, αισθαντικότητα και ολοκληρωμένα”.
___________
Σεπτέμβρης έρχεται και όπου να ‘ναι τα “Σεμινάρια Φωτογραφίας για αρχαρίους και προχωρημένους” θα σημάνουν προσκλητήριο. Ας έχετε, παρακαλώ, δάσκαλοι και μαθητές κατά νου αυτή την τελευταία επισήμανση που καθιστά, δηλαδή, το φωτογραφικό έργο προϊόν “πρόθεσης, λογικής, συνοχής, με εξελικτική κορύφωση, αισθαντικότητα και ολοκληρωμένο όλον”. Για παρακαταθήκη του Walker Evans, πρόκειται. Όχι άλλες αποφασιστικές στιγμές, σας παρακαλώ… 🙂
- The reproductions presented in this book are intended to be looked at in their sequence. They have been divided into two sections, each followed by an index giving the date of every photograph and the place in which it was made. In the first part, which might be labeled, “People by Photography”, we have an aspect of America for which it would be difficult to chaim too much: the physiognomy of a nation is laid on your table. In the second part are pictures which refer to the continuous fact of an indgenous American expression, whatever in sculpture, paint or architecture: that nattive accent we find again in Kendtucky mountain and cowboy ballads and in contemporary swing-music.
After looking at these pictures with all their clear, hideous and beautiful detail, their open insanity and pitiful grandeur, compare this vision of a continent as it is, not as it might be or as it was, with any other coherent vision that we have had since the war. What poet has said as much? Only newspapers, the writers of popular music, the technicians of advertising and radio have in their blind energy accidentally, fortuitously, evoked for future historians such a powerful monument to our moment. And Evans’ work has, in addition, intention, logic, continuity, climax, sense and perfection. ↵
- Όρος που προέρχεται από τα λατινικά και τον χρησιμοποιεί ο Arthur Danto για να περιγράψει την αντιθετική σχέση μεταξύ Φωτογραφίας και Ζωγραφικής (Arthur Danto, Τι είναι αυτό που το λένε τέχνη – Το τέλος του ανταγωνισμού, , Μεταίχμιο, σ.σ. 139-159). ↵
- Το γεγονός της επίδρασης που μπορεί να ασκήσει η φωτογραφική τεχνική στην αισθητική έκφραση του ποιητικού έργου, είναι βέβαια ένα μεγάλο ζήτημα. Πολύ περισσότερο μάλιστα που ποιητικά έργα σαν τα Paterson Books του William Carlos William λίγα χρόνια μετά υποδηλώνουν αν δεν τεκμαίρουν την ύπαρξη ενός γόνιμου προβληματισμού στο πλαίσιο αυτής της αλληλεπίδρασης. ↵