Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΗ

Για τον Moholy-Nagy η ιδιοφυΐα της φωτογραφίας προσδιορίζεται από την ικανότητά της να αποδώσει “ένα αντικειμενικό πορτρέτο” εννοώντας πως το αποτέλεσμα μιας φωτογράφισης δεν πρέπει να φορτίζεται από την υποκειμενική πρόθεση του φωτογράφου.¹ Πρόκειται για μια άποψη που υποδεικνύει την εθελούσια απαλοιφή του φωτογράφου από τη φωτογραφική εικόνα. Σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση η Dorothea Lange έλεγε πως “κάθε πορτρέτο ενός άλλου προσώπου είναι ένα αυτοπορτρέτο του φωτογράφου”. 

Εκ πρώτης όψεως φαίνεται να έχουμε δυο διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με τον ρόλο του φωτογράφου κατά τη φωτογράφιση. Και χωρίς να αναφέρεται ρητά από καμία, και από τις δύο υπονοείται ότι και η αισθητική αξιολόγηση των φωτογραφικών εικόνων είναι σε συνάρτηση με τον ρόλο που επιλέγει ο φωτογράφος. Δηλαδή, το αν επιδιώκει ή δεν επιδιώκει συνειδητά να κάνει αισθητή την παρουσία του στο αποτέλεσμα της φωτογραφικής εικόνας, φαίνεται να έχει επίπτωση και στην αισθητική της ως φωτογραφία. 

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα και με τις δύο αυτές απόψεις. Ιδίως αν τις πάρει κανείς κατά γράμμα. Πρόβλημα που οφείλεται στο γεγονός ότι η παρουσία αλλά και το αποτύπωμα του φωτογράφου είναι αναπόσπαστο συστατικό της φωτογραφικής εικόνας. Δεν είναι στο χέρι κάποιου να την εξαφανίσει ή να την προσθέσει μόνο και μόνο επειδή το επιδιώκει. Στην τελική, όποιο ρόλο και να επιλέξει για τον εαυτό του ο φωτογράφος, το σίγουρο είναι πως η φωτογραφική εικόνα τον αναδεικνύει σε κάθε περίπτωση ως τον κύριο συντελεστή για την αντικειμενικότητα ή την εκφραστικότητά της. Και σε ό,τι αφορά την αισθητική των φωτογραφικών εικόνων, η εμπειρία μάς λέει ότι ο τρόπος που θα επιλέξει ο φωτογράφος να χειριστεί τον εαυτό του είναι άσχετος με το αισθητικό αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, η αισθητική των φωτογραφιών του Moholy-Nagy και της Dorothea Lange που παραθέτω εδώ, παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις που ευαγγελίζονται οι δημιουργοί τους, είναι εξαιρετική και στις δύο.